Cubryna

Cubryna (Čubrina). Szczyt w Głównej Grani Tatr o wysokości 2376. Zwornik dla Krywańskiej Rosochy.

Informacje

Cubryna jest wybitnym wzniesieniem położonym w Głównej Grani Tatr. Masyw Cubryny ograniczony jest od wschodu Hińczową Przełęczą, od zachodu zaś Przełączką pod Zadnim Mnichem. Szczyt góruje nad Doliną Piarżystą, Doliną Hińczową oraz Doliną za Mnichem.

Taternicy odwiedzają cubryńskie urwiska zazwyczaj zimą. Najpopularniejsza jest 200 metrowa południowo-zachodnia ściana opadająca do Zadniej Galerii Cubryńskiej.

Ponadto bardzo popularny wśród wspinaczy jest masyw Turni Zwornikowej, wchodzący w skład szeroko rozumianego masywu Cubryny, do którego należą kazalnice Cubryńska i Liliowa wraz ze swoimi ścianami czołowymi. Omówiony zostanie on w oddzielnym wpisie.

Cubryna jest dość często odwiedzana jest przez pozaszlakowych turystów. Wchodzą oni na wierzchołek dwoma popularnymi drogami. Pierwsza z nich wiedzie przez Małą i Wielką Galerie Cubryńską oraz Hińczową Przełęcz. Druga prowadzi tak zwanym Prawym Zachodem Abgarowicza.

Historia

Pierwszym zdobywcami Cubryny byli Karol Potkański oraz przewodnicy Kazimierz Bednarz i Jan Fedra. Na szczycie stanęli we wrześniu 1884 roku. Taternicka eksploracja masywu Cubryny rozpoczęła się na początku XX wieku. Na przestrzeni lat wytyczono tu dziesiątki dróg wspinaczkowych.

Podejście

Z Morskiego Oka na Zadnią Galerię Cubryńską pod północno-zachodnią ścianę Cubryny

Ceprostradą podążamy do Doliny za Mnichem. Na rozstaju dróg wybieramy ścieżkę prowadzącą na Wrota Chałubińskiego. Przy Stawie Staszica porzucamy znakowany szlak i wkraczamy na wyraźną kopczykowaną perć odbijającą w lewo. Prowadzi ona przez kolejne piętra Doliny za Mnichem, zwane Mnichowym Tarasem i Mnichowymi Plecami, oraz Mnichową Przechybę na Zadnią Galerię Cubryńską, ponad którą wyrasta północno-zachodnia ściana Cubryny.

Z Morskiego Oka na Małą Galerię Cubryńską

Percią opisana powyżej udajemy się na Mnichową Przechybę. Skręcamy w kierunku wschodnim i schodzimy stąd po stromych stopniach na Małą Galerię Cubryńską. Opada ku niej północo-wschodnia ściana Żelazka.

Z Doliny za Mnichem pod południowo-zachodnią ścianę Cubryny

Omawianą wyżej percią udajemy się na zachodni skraj Zadniej Galerii Cubryńskiej. Wdrapujemy się na Przełączkę pod Zadnim Mnichem. Następnie schodzimy żlebem na stronę południową do Doliny Piarżystej i meldujemy się pod południowo-zachodnią ścianę Cubryny.

Granie Cubryny

Cubryna położona jest w Głównej Grani Tatr. Jej grań rozciąga się od Hińczowej Przełęczy po Przełączkę pod Zadnim Mnichem. Szczyt jest również zwornikiem dla tak zwanej Krywańskiej Rosochy. To boczna grań ciągnąca się od Cubryny po Krywań wraz z jej licznymi odnogami. Pierwszym jej fragmentem, sąsiadującym bezpośrednio z Cubryną, jest Piarżysta Grań.

Północna Grań Cubryny

Od głównej grani Cubryny odchodzi na północ krótka grań nazywana Północną Granią Cubryny. Zwornikiem dla Północnej Grani Cubryny jest Cubryński Zwornik. W grani tej położona jest Cubryńska Strażnica. Grań ta zwana jest również północnym filarem Cubryny. Opada ona ku Wielkiej Galerii Cubryńskiej. Jej przedłużeniem są, poczynając od Turni Zwornikowej, dwa filary. Lewy zakończony jest Cubryńską Kazalnicą, a prawy filar Liliową Kazalnicą.

Topografia masywu Cubryny

Masyw Cubryny jest dość skomplikowany topograficznie. Przed rozpoczęciem eksploracji bądź wspinaczki warto przyswoić podstawową wiedzę na jego temat. Poniżej zamieszczam krótki opis charakterystycznych obiektów będących częścią składową omawianego masywu.

Wielka Galeria Cubryńska

Wielki piarżysto-trawiasty taras, o trójkątnym kształcie, położony na wysokości około 2080-2200 metrów. Wielka Galeria Cubryńska ograniczona jest północno-zachodnią ścianą Mięguszowieckiego Szczytu oraz północno-wschodnią ścianą Cubryny. Ku Galerii opada kruchy żleb z Hińczowej Przełęczy. Przez Wielką Galerię Cubryńską i Hińczową Przełęcz prowadzi najpopularniejsza turystyczna droga na Cubrynę.

Mała Galeria Cubryńska

Taras w masywie Cubryny u podnóża północnej ściany Żelazka. Jego zerwy opadają do górnej części Mnichowego Żlebu. Najprostsza droga na Małą Galerie Cubryńską wiedzie z Mnichowej Przechyby.

Zadnia Galeria Cubryńska

Najwyższe piętro Doliny za Mnichem. Zadnia Galerii Cubryńska położona jest na wysokości około 2070–2150 metrów. Opada ku niej północno-zachodnia ściana Cubryny. Jej północo-zachodnim ograniczeniem jest Mnichowa Kopa.

Hińczowa Przełęcz

Przełęcz w Głównej Grani Tatr oddzielająca masyw Cubryny od masywu Mięguszowieckiego Szczytu Wielkiego. Przez Hińczową Przełęcz wiedzie najpopularniejsza droga turystyczna na Cubrynę.

Turnia Zwornikowa

Turnia Zwornikowa położona jest grani stanowiącej przedłużenie Północnej Grani Cubryny. Jest ona zwornikiem dla dwóch grani, zwanych potocznie prawym i lewym filarem Cubryny. Najbardziej charakterystyczne obiekty masywu Turni Zwornikowej to Cubryńska Kazalnica oraz Liliowa Kazalnica.

Cubryńska Kazalnica

Wzniesienie w masywie Turni Zwornikowej. Cubryńska Kazalnica położona jest lewym filarze Cubryny. Urwista ściana czołowa Cubryńskiej Kazalnicy stanowi popularny cel zimowych taternickich wycieczek.

Liliowa Kazalnica

Kazalnica w masywie Turni Zwornikowej będąca zwieńczeniem prawego filara Cubryny. Ściana czołowa Liliowej Kazalnicy cieszy się dużą popularnością i odwiedzana jest przez taterników najczęściej zimą.

Prawy Abgarowicz

Zachód przecinający prawą połać północo-zachodniej ściany Cubryny. Prawy Abgarowicz jest popularną drogę na zachodnia grań oraz wierzchołek Cubryny. Zachód ma swój poczatek na piargach Zadniej Galerii Cubryńskiej, a kończy się na przełączce zwanej Niżnim Cubryńskim Karbikiem. Trudności nie przekraczają tatrzańskiej I-ki.

Lewy Abgarowicz

Drugi zachód przecinający północo-zachodnie urwiska Cubryny. Odchodzi on na lewo od Prawego Abgarowicza. Trudności Lewego Abgarowicza to tatrzańska II-ka. Wariant tak zwanym Wyżniem Zachodem wyceniony jest na III. Szczegóły na Master Topo Grzegorza Głazka.

Cubryńska Strażnica

Turnica w Północnej Grani Cubryny o wysokości 2332 metrów. Najwyższe wzniesienie zlokalizowane w całości na terenie polskich Tatr Wysokich. Cubryńska Strażnica nie jest obiektem o dużej wybitności. Przez lata nie miała nawet nazwy własnej. Z tego powodu za najwyższy, całkowicie polski, szczyt po dziś dzień uznajemy Kozi Wierch mający wysokość 2291 metrów.

Żelazko

Żelazkiem nazywamy charakterystyczną turnię położoną na zachód od Północnej Grani Cubryny, od której oddzielona jest przełączką zwaną Siodełkiem za Żelazkiem. Północna ściana Żelazka odpada ku Małej Galerii Cubryńskiej. Przedłużeniem zachodniego filara Żelazka jest piarżysty wał prowadzący przez Mnichową Przechybę ku Mnichowej Kopie.

Drogi taternickie na Cubrynie

Urwisko wznoszące się nad Zadnią Galerią Cubryńską zwane jest w taternickiej nomenklaturze północno-zachodnią ścianą Cubryny. Ma ona około 200 metrów wysokości. Prawym ograniczeniem ściany jest żleb opadający z Przełączki pod Zadnim Mnichem. Lewym natomiast zachodni filar turnicy zwanej Żelazkiem. Północna ściana Żelazka wznosi się nad Małą Galerią Cubryńską. Ma ona około 170 metrów wysokości.

• Północno-zachodnia ściana
  • Prawe żebro V+; WC 8/56
  • Droga Białostocka ( prawym skrajem ) V+; 8/WC 57
  • Droga Młodego V-; WC 8/58
  • Prawy Mączka VI, A0; WC 8/59
  • Lewy Mączka V+, A0; WC 8/60
  • Komin Hobrzańskiego IV; WC 8/61
  • Prawy Długosz III; WHP 853, WC 8/63
  • Środkowa depresja V, A2; WC 8/64
  • Lewy Długosz IV; WHP, 854, WC 8/65
  • Droga Stanisławskiego III; WHP 855B, WC 8/66
  • Droga Młodego ( lewą częścią ) IV; WC 8/67
  • Czarny Komin V+, A1+; WC 8/69
  • Pęknięcie w Płycie IV+; WC 8/70
  • Śliczne Zacięcie V+; WC 8/71
  • Zacięciami V; WC 8/72
  • Płytowa depresja V-; WC 8/73
  • Droga Grońskiego ( błędnie! Stanisławski ) III; WHP 856, WC 8/74
  • Lewym skrajem IV; WC 8/75
  • Komin Roja IV; WHP 857, WC 8/76
• Żelazko
  • Zachodni filar Żelazka II; WC 8/77
  • Aligator ( północo-wschodnia ściana Żelazka ) V+; WC 8/79
• Siodełko za Żelazkiem
  • Jaworak ( Komin Jaworskiej ) V+; WC 8/80

Północno-wschodnia ściana opada ku Wielkiej Galerii Cubryńskiej oraz do północnego żlebu Hińczowej Przełęczy. Jest to de facto boczna ściana Północnej Grani Cubryny.

• Północno-wschodnia ściana
  • Warianty na północno wschodniej ścianie I/III; WC 8/83

Południowo-wschodnia ściana Cubryny ma wysokość 200 metrów. Opada do północnego krańca Doliny Hińczowej. Prawym ograniczeniem ściany jest żleb opadający z Hińczowej Przełeczy, lewym depresja Cubryńskiej Przełączki. Ściana ta jest przez taterników całkiem zapomniana.

• Południowo-wschodnia ściana
  • Prawy filar IV; WC 85
  • Środkowa depresja IV; WHP 865, WC 86

Do Doliny Piarżystej opada południowo-zachodnia ściana Cubryny. Z prawej ograniczona jest żlebem opadającym z Cubryńskiej Przełączki, a z lewej żlebem opadającym z Przełączki pod Zadnim Mnichem. Charakterystyczną formacją południowo-zachodniej ściany jest lewy filar nazywany Filarem Szczecińskim. Jego ściana czołowa ma wysokość około 160 metrów.

• Południowo-zachodnia ściana
  • Droga przez Świecznik ( prawy filar ) VI, A1; WC 89
  • Droga Martina ( prawą częścią ) I; WHP 867, WC 90
  • Wypychająca Załupa V+; WC 91
  • Środkiem ściany III; WHP 868, WC 92
  • Droga Paryskiego II; WHP 869, WC 93
• Lewy filar [ Filar Szczeciński ]
  • Droga Wolfa V; WC 94
  • Droga Szczecińska V; WC 95
  • Droga Smólskiego IV+; 96
  • Wariant Mączki b.d.
  • Wariant Łozińskiego b.d.

Pierwsza chronologicznie i jedyna dokładnie opisana droga na Filarze Szczecińskim to oczywiście Droga Szczecinian. Droga Smólskiego biegnie lewą połacią ściany czołowej. Drogi Wolfa jest wariantem Drogi Szczecinian. To samo dotyczy zapewne dróg Mączki i Łozińskiego. Niewykluczone, że pokonali oni po prostu drogę pierwszych zdobywców sądząc, iż wytyczyli nowe linie. Niestety szczegółów brak.

Zejście

Z Cubryny do Doliny za Mnichem przez Hińczową Przełęcz

Z wierzchołka podążamy wschodnią granią ku Hińczowej Przełęczy. Trudności na grani „jedynkowe”. Z Hińczowej schodzimy na Wielką Galerię Cubryńską. Po zejściu na Galerię wkrótce natrafimy na kopczykowaną ścieżkę. Prowadzi ona przez Małą Galerię Cubryńską i Mnichową Przechybę oraz Mnichowe Plecy ku niższym partią Doliny za Mnichem.

Zejście z Cubryny Prawym Zachodem Abgarowicza

Podążamy zachodnią granią Cubryny. Po drodze napotkamy I-kowe trudności. Tuż przed wierzchołkiem Ramienia Cubryny schodzimy na przełączkę zwaną Niżnim Cubryńskim Karbikiem. Ma tu swój początek tak zwany Prawy Zachód Abgarowicza. Zachodem tym schodzimy na Zadnią Galerię Cubryńską. W zejściu trudności „jedynkowe”. Z Galerii schodzimy ścieżką prowadzącą przez Mnichową Przechybę i Mnichowe Plecy ku niższym partiom Doliny za Mnichem.

Zejście zachodnią granią i zjazdy uskokiem na Przełączkę Pod Zadnim Mnichem

Zachodnia granią schodzimy Ramię Cubryny. W tym miejscu uważamy, aby nie zapędzić się w lewo na górną ostrogę Filara Szczecińskiego. Następnie miejscami trudną, III-kową granią dochodzimy do uskoku. Zjazd około 40 metrów. Można zjeżdżać z przesiadką 2×20 metrów. Z Przełączki pod Zadnim Mnichem schodzimy na Zadnia Galerię Cubryńską. Następnie korzystamy ze ścieżki opisanej powyżej i schodzimy do dolnych partii Doliny za Mnichem.

Opracował Łukasz Pałczyński
chajrefont@gmail.com