Kościelec

Kościelec (Koščielec). Szczyt w Dolinie Gąsienicowej o wysokości 2155 metrów. Położony jest w bocznej grani Tatr Wysokich zwanej Granią Kościelców.

Informacje

Kościelec znajduje się w bocznej grani Tatr Wysokich. Odchodzi ona na południe od wschodniej Grani Świnicy i zwie się Granią Kościelców, a w żargonie taternickim Granią Praojców. Wiedzie przez wierzchołki Zadniego Kościelca, Kościelca oraz Małego Kościelca. Zwornikiem dla Grani Kościelców jest Zawratowa Turnia.

Kościelec góruje nad Doliną Gąsienicową. Jego grań rozdziela ją na dwie gałęzie. Wschodnia to Dolina Czarna Gąsienicowa natomiast zachodnia to Dolina Zielona Gąsienicowa.

Taternicy rok rocznie masowo nawiedzają urwiska Kościelca. Do dyspozycji są trzy ściany. Zachodnia, wschodnia oraz ściana czołowa północo-wschodniej grzędy. Wspinaczy interesuje zwłaszcza zachodnia ściana Kościelca. Jej eksploracja rozpoczęła się w dwudziestoleciu międzywojennym i trwa do dziś dnia.

Historia

Na Kościelec latem wchodzono już na początku XIX wieku i nie sposób dziś ustalić kto jako pierwszy stanął na wierzchołku. Pierwsze udokumentowane wejście zimowe przypadło w udziale Mieczysławowi Karłowiczowi i Romanowi Kordysowi. Na szczycie Kościelca stanęli w styczniu 1908 roku.

Taternicy rozpoczęli na Kościelcu swą aktywność na początku XX wieku. Grań Kościelców na odcinku od Kościelca do Mylnej Przełęczy jako pierwsi pokonali Zygmunt Klemensiewicz i Roman Kordys w roku 1905. Pierwszym godnym odnotowania taternickim wyczynem było pokonanie zachodniej ściany przez duet Wiesław Stanisławski oraz Justyn Wojsznis dnia 13 sierpnia 1928 roku.

Zachodnia ściana Kościelca była świadkiem wielu tatrzańskich tragedii. Dnia 5 lipca 1929 roku, podczas próby przejścia Drogi Stanisławskiego, zginął Mieczysław Świerz. Mistrz starego pokolenia taterników. W roku 1993 na zachodniej ścianie Kościelca zginął Piotr Dawidowicz „Dawid”. Jeden z czołowych polskich wspinaczy lat 90-tych, autor pierwszego klasycznego przejścia „Wariantu R”.

Podejście

Z Betlejemki pod zachodnią ścianę Kościelca

Podążamy szlakiem na przełęcz Karb. Do wyboru dwie drogi. Pierwsza prowadzi przez Czarny Staw Gąsienicowy i Mały Kościelec. Druga wiedzie Doliną Zieloną Gąsienicową. Z Karbu schodzimy na wyraźną ścieżkę odchodząca na prawo od szlaku prowadzącego na szczyt Kościelca. Jest to stara perć wiodąca na Świnicką Przełęcz. Ścieżka ta biegnie początkowo wzdłuż zachodniej ściany Kościelca, a następnie zbacza w kierunku Zadniego Stawu Gąsienicowego. Na rozgałęzieniu trzymamy się lewej odnogi i trawersujemy zachodnie zbocza Kościelca aż dotrzemy pod upatrzoną przez nas drogę.

Drogi taternickie na Kościelcu

Legendarna zachodnia ściana Kościelca przez lata opierała się atakom taterników. Jak już wyżej wspomniano jako pierwsi pokonali ją Wiesław Stanisławski i Justyn Wojsznis w sierpniu 1928 roku. Następne lata nie przyniosły jednak wielu nowych przejść. Wydany w 1951 roku pierwszy tom przewodnika taternickiego Witolda Henryka Paryskiego wymienia tylko trzy drogi na zachodniej ścianie Kościelca. Są to Droga Stanisławskiego, Droga Gnojka oraz Prawy Dziędzielewicz.

W kolejnych latach sytuacja szybko ulega zmianie. Powstaje wiele nowych dróg wspinaczkowych, z których najpopularniejsza to kultowa „Sprężyna” autorstwa Macieja Gryczyńskiego. Większość nowych dróg pokonywana jest techniką hakową. Proces ich odhaczania przypada na lata dziewięćdziesiąte, a cyfra szybuje w górę. Na przełomie wieków powstają pierwsze drogi o sportowym charakterze. Początek XXI stulecia to ciągłe podnoszenie poprzeczki. Część nowo wytyczonych dróg jest obita, a trudności zbliżają się do tarzańskiej X-tki.

Warto w tym miejscu przytoczyć cytat z wydanego w 1991 roku przewodnika Najpiękniejsze szczyty tatrzańskie autorstwa Janusza Kurczaba i Marka Wołoszyńskiego: W latach po II wojnie światowej taternicy poprowadzili na ścianie szereg nowych dróg o wysokim stopniu trudności. Dziś liczba ich przekroczyła 15. Eksplorację zachodniej ściany Kościelca praktycznie można uznać za zakończoną. Klęska futurologii jak to Włodek Cywiński mawiał. Na zachodniej Kościelca po dziś dzień powstają nowe drogi.

Zaznaczam, że wprowadzony poniżej podział urwisk zachodniej flanki Kościelca ma charakter umowny i jest autorstwa Jana Kiełkowskiego.

• Południowo-zachodnia ściana
  • Grzegorczyk – Jarocka IV+/V-; JK 187
  • Depresja Dziędzielewiczów V; JK 188
  • Droga Gnojka ( Gnojek – Wójcik ) III; WHP 107, JK 189
  • Droga Skłodowskiego ( Polakowski – Skłodowski ) IV+/V-; JK 190
  • Droga Stanisławskiego V-; WHP 108, JK 191, NSZT 11b
  • Komin Świerza VI (VI, A0); JK 192
  • Sprężyna ( Droga Gryczyńskiego ) VI/VI+; JK 193, NSZT 11c
  • Miodowicz – Zając V+, A3; JK 194
  • Droga Muskata VI+, A3; JK 195
  • Kombinacja Klasyczna ( Droga Betona ) VII+; JK 196
  • Dosia VI+; JK 197
  • Matrix IX-
  • Prawy Dziędzielewicz VI (VI, A0); WHP 109, JK 198, NSZT 11d
  • Luniak – Wolf VII; JK 199
  • Okapy Jungera VIII+/IX- (VI, A2); JK 200
  • Buena Vista Social Club IX-
  • Pulp Fiction VIII-
  • Proszę się Wspinać X- (VI+, A3); JK 201
  • Ora et Labora IX+/X- (VIII-, A3)
  • Gorzkie Gody VIII+/IX- (VII+, A2); JK 202
  • Droga Siadka VII- (VI, A1); JK 203
  • Lewy Dziędzielewicz VI (V+, A1); JK 204
• Zachodnia ściana
  • Lewy Wolf VIII+ (VI, A1); JK 205
  • Droga Kajki VI; JK 206
  • Lobby Instruktorskie VII-
  • Droga Byczkowskiego ( Byczkowski – Luniak ) V+/VI- (VI, A2); JK 207
  • Droga Gąsieckiego V+/VI-; JK 210
  • Krótkie Spięcie ( lewa depresja ) VII-; JK 211
  • Letnie Przymrozki VII+
  • Tańczący z Blokami VI/VI+; JK 212
  • Czas Odnaleziony VIII-; JK 213
  • W Poszukiwaniu Straconego Czasu ( Okap Tertelisa )VIII+; JK 213B
  • Droga Pomywaczek ( Kosek – Sadowy ) VI; JK 214
  • Droga Machnika IV+/V+; JK 215
• Czuba nad Karbem
  • Droga Potoczka ( Żebro Potoczka ) III; JK 218
• Północno-wschodnia grzęda [ ściana czołowa ]
  • Tort Makowy ( Caban – Papszun ) V+, 2xA0; JK 221
  • Milczenie Kozic ( Kluś – Bobak) IV+
  • Byczkowski – Sokalla VI, A2; JK 222
  • Droga Orłowskiego V; JK 224
  • Stanisławski – Wojsznis V; WHP 113, JK 223
• Wschodnia ściana [ z Kotła Kościelcowego ]
  • Gąsiecki – Sokalla ( prawym skrajem ) V/V+; JK 226
  • Potoczek – Szczerba ( prawą częścią ) IV+; JK 227
  • Jasiński – Kowalczyk ( środkową częścią ) VI (V, A0); JK 228
  • Stoczternastka ( „114-tka” ) IV/V; WHP 114, JK 229, NSZT 11e
  • Mosiej – Skłodowski ( lewą częścią ) IV+; JK 230

Fotograficzne opracowanie zachodnich ścian Kościelca i Zadniego Kościelca znajdziecie w Master Topo autorstwa Grzegorza Głazka.

Zejście

Zejście z Kościelca szlakiem na przełęcz Karb

Po skończonej wspinaczce z Kościelca schodzimy szlakiem na przełęcz Karb i dalej na Halę Gąsienicową przez Czarny Staw Gąsienicowy bądź ścieżką prowadzącą Doliną Zieloną Gąsienicową.

Zjazdy zachodnią ścianą Kościelca

Jeżeli zamierzamy łoić więcej niż jedną drogę to od zejścia szlakiem o wiele praktyczniejsze okażą się zjazdy do podstawy ściany. Gotowe linie zjazdowe znajdują się wzdłuż Drogi Gnojka, Sprężyny, Lobby Instruktorskiego a także sportowych dróg takich jak Pulp Fiction czy Buena Vista Social Club. Zachodnia Kościelca jest dość mocno obita więc do zjazdu w innych miejscach można wykorzystać gotowe stanowiska z ringów.

Ciekawostki

Nazwa Kościelec wywodzi się ponoć od sylwetki szczytu, który swym wyglądem przypominać ma kościół. Przy odrobinie wyobraźni oczywiście.

Opracował Łukasz Pałczyński
chajrefont@gmail.com