Giewont

Giewont. Wybitny masyw górski w polskich Tatrach Zachodnich wznoszący się na wysokość 1895 metrów.

Informacje

Charakterystyczna sylwetka masywu Giewontu, przypominająca śpiącego rycerza, góruje nad stolicą polskich Tatr. Giewont jest wzniesieniem o niezwykłej urodzie. Główny wierzchołek masywu to najbardziej rozpoznawalny szczyt polskich Tatr Zachodnich. Giewont jest doskonale widoczny niemal z każdego zakątka Zakopanego.

Giewont to bez wątpienia najliczniej odwiedzany szczyt w cały Tatrach. Prowadzą nań popularne szlaki z szlaki turystyczne z Zakopanego. Najczęściej wybierana przez turystów droga prowadzi przez Dolinę Kondratową i Kondracką Przełęcz. W sezonie letnim na wierzchołku meldują się setki turystów dziennie.

Szeroko rozumiany masyw Giewontu rozciąga się od Kalatówek po Dolinę Małej Łąki. W jego skład wchodzą trzy charakterystyczne wzniesienia. Najwyższe z nich to Giewont. Szczyt na którego wierzchołku wznosi się 15 metrowej wielkości żelazny krzyż. Nazywany jest on również Wielkim Giewontem w celu odróżnienia go od całego masywu. Ponadto Długi Giewont oraz Mały Giewont.

Grań wiodąca przez główne wierzchołki omawianego masywu zwie się Granią Giewontu. Ma ona swój początek na zwornikowej Kalackiej Kopie, a kończy się na przełęczy Bacug.

Historia

Giewont był odwiedzany już w pierwszej połowie XIX wieku. Pierwsze udokumentowane zimowe wejście przypadło w udziale Mariuszowi Zaruskiemu. Wraz z grupa towarzyszy zameldował się na wierzchołku w styczniu 1904 roku.

Taternicka eksploracja masywu zaczęła się na dobre w latach 70-tych i trwała nieprzerwanie do ostatniej dekady XX wieku. Kres swobodnej wspinaczce na Giewoncie położyły zakazy wprowadzane przez TPN celem wyrugowania taterników z Tatr Zachodnich.

Wspinaczka w masywie Giewontu

Masyw Giewontu objęty jest obecnie całkowitym zakazem prowadzenia działalności taternickiej. Zakaz ten rozciąga się na całe Tatry Zachodnie. Wprowadzając kolejne ograniczenia TPN powołuje się zazwyczaj na konieczność ochrony tatrzańskiej przyrody. Giewont to ponoć „potencjalne” siedlisko orła przedniego. Argumentacja to dość kulawa. Rozwrzeszczana turystyczna gawiedź liczona w tysiącach, która każdego dna gramoli się na wierzchołek Giewontu, potencjalnym orłom i pomurnikom już nie przeszkadza. Natomiast taternicki duet lub pojedynczy turysta poza znakowanym szlakiem to i owszem.

Środowisko taternickie od lat bezskutecznie walczy o udostępnienie wspinaczom północnej ściany Giewontu w okresie zimowym. Niestety na zmiany póki co się nie zanosi. Obecnie praktyka taternicka wygląda tak. Północna ściana Giewontu jest przez taterników odwiedzana zimą, natomiast latem raczej nikt się tam nie zapuszcza. Z tego powodu ściana z roku na rok coraz bujniej zarasta.

Topografia masywu Giewontu

Zlokalizowany w najbliższym sąsiedztwie Zakopanego masyw Giewontu jest mało znany większości taterników, o turystach już nie wspominając. Powodem są oczywiście zakazy ograniczające możliwość swobodnej eksploracji masywu.

Poniżej zamieszczam skrócony opis najbardziej charakterystycznych obiektów i formacji położonych w masywie Giewontu.

Fenomenalny opis całego masywu zawdzięczamy ciężkiej pracy Włodka Cywińskiego. Po szczegółowe informacje odsyłam do jego przewodnika taternickiego.

Wielki Giewont

Najwyższe wzniesienia całego masywu. Nazywane jest ono zazwyczaj Giewontem. Przydomek „wielki” nadano mu aby odróżnić go od całego masywu. Wielki Giewont wznosi się na wysokość 1985 metrów. Od Małego Giewontu oddziela go Giewoncka Przełęcz, natomiast od Długiego Giewontu oddzielony jest Szczerbą. Na kopule szczytowej Giewontu w 1901 roku ustawiono szpetny piętnastometrowy metalowy krzyż. Od tego czasu liczba ofiar Giewontu znacznie wzrosła. W czasie burzy pioruny walą w krzyż niemiłosiernie.

Długi Giewont

Długi Giewont to szczyt położony na zachód od Wielkiego Giewontu. Wzniesienia te rozdziela przełęcz o nazwie Szczerba. Masywu Długiego Giewontu rozciąga się pomiędzy ową Szczerbą, a przełączką o nazwie Wrótka. Ostra grań szczytowa jest niemal pozioma i ma około 200 metrów długości. Północna ściana Długiego Giewontu ma około 600 metrów wysokości, natomiast południowa około 80 metrów.

Mały Giewont

Mały Giewont to masyw górski położony jest na zachód od Wielkiego Giewontu. Oddziela go odeń Giewoncka Przełęcz. Mały Giewont jest dość skomplikowany topograficznie. W jego skład wchodzi kilka wybitnych turni i przełączek. Najwyższa z nich, tytułowana zazwyczaj mianem Małego Giewontu, to Wysoka Giewoncka Baszta. Pozostałe wzniesienia położone w głównej grani masywu to Giewoncki Chłopek, Zadnia Giewoncka Baszta, Biała Giewoncka Baszta i Skrajna Giewoncka Baszta. Ponadto trzy wybitne turnice: Szara Turnia, Siodłowa Turnia oraz Iglica.

Giewoncka Przełęcz

Przełęcz oddzielająca Wielki Giewont od masywu Małego Giewontu. Z Giewonckiej Przełęczy opada na północ ku Małej Dolince cieszący się złą sławą Żleb Kirkora. Od strony południowej przełęcz jest łatwo dostępna.

Mała Dolinka

Mała Dolinka jest północnym przedłużeniem Doliny Strążyskiej. Opada ku niej północna ściana Giewontu oraz trzy wielkie żleby: Żleb Kirkora, Żleb Szczerby oraz Warzęcha. Mała Dolinka jest tatrzańskim wysypiskiem śmieci. Spadają tu one z masowo odwiedzanego Giewontu, a wyrzucane są przez pseudoturystyczną hołotę.

Żleb Kirkora

Żleb opadający z Giewonckiej Przełęczy do Małej Dolinki. Pułapka na nierozważnych turystów szukających drogi na skróty z Giewontu do Zakopanego. Próby zejścia omawianym żlebem kończą się zazwyczaj śmiercią śmiałka. Pod tym względem Żleb Kirkora wykazuje analogię do Żlebu Dreg’a na Granatach. Swego czasu Żlebem Kirkora prowadził szlak z Doliny Strążyskiej na Giewoncką Przełącz omijający trudne do pokonania dolne progi żlebu. Pomysłodawcą szlaku był Michał Kirkor. Żlebem Kirkora prowadzi droga wspinaczkowa WC 1/34, NSZT 7a.

Juhaska Turnia

Wybitna turnica w grani Długiego Giewontu. Położona jest pomiędzy Juhaską Przechybą a Szczerbinką. W jej północnej ścianie znajduje się jaskinia zwana Juhaską Grotą. Północny filar omawianej turni nazywany Juhaskim Filarem. Wiedzie nim droga taternicka WC 1/100.

Styrżnik

Porośnięty lasem grzbiet stanowiący przedłużenie północno-zachodniego filara Długiego Giewontu. Stryżnik oddziela Małą Dolinkę od Dolinki do Bani. W połowie wysokości grzbietu natkniecie się na samotną turniczkę zwaną Stryżnikową Skałą. W najwyższej położonej części Styrżnika ma swój początek kilka wspaniałych dróg taternickich. Są to: Wielkie Zacięcie, Komin z Dziurami oraz filar Styżnikoweg Mnicha. Na Styrżnik najłatwiej dostaniemy się drogami prowadzącymi od strony Małej Dolinki.

Styrżnikowy Mnich

Wybitna turnica będąca kulminacją ściany czołowej północno-zachodniego filara Długiego Giewontu. Jeden z tych tatrzańskich Mnichów o którym mało kto słyszał, a jeszcze rzadziej odwiedzał.

Szczerba

Szeroka przełęcz oddzielająca Wielki Giewont od Długiego Giewontu. Żlebem opadającym ze Szczerby na stronę północną do Małej Dolinki wiedzie droga wspinaczkowa WC 1/71, NSZT 7c. Żleb Szczerby to, podobnie jak sąsiedni Żleb Kirkora, pułapka na skracających sobie drogę zejściową z Giewontu turystów.

Juhaska Grota

Jaskinia zlokalizowana w północnej ścianie Juhaskiej Turni. Zwiedzona i opisana po raz pierwszy w 1907 roku przez Mariusza Zaruskiego i towarzyszy. Górny otwór wejściowy jaskini, zwany Orlim Oknem, jest widoczny z Zakopanego.

Kalacka Kopa

Wzniesienie usytuowane we wschodnim krańcu grani Długiego Giewontu. Zwornik dla grani Białego Grzbietu i Kalackiej Turni.

Podejście

Z Doliny Strążyskiej przez Małą Dolinkę pod północną ścianę Giewontu

Podążamy szlakiem prowadzącym Doliną Strążyską do wodospadu Siklawica. Próg wodospadu pokonujemy zakosami z lewej strony. Starą percią przedzieramy się przez las, a następnie po piargach podchodzimy pod południową ścianę Giewontu. Miejcie na uwadze, iż teren na który wkraczacie jest monitorowany przez TPN przy użyciu fotopułapek. O tempora, o mores!

Z Doliny Strążyskiej na Wielką Rówień pod południową ścianę Długiego Giewontu

Naszym celem jest tak zwana Wielka Rówień. Usytuowana jest ona w Dolince do Bani zwanej również Dolinką Wielkiej Równi. Ku Wielkiej Równi opadają zapierające dech w piersiach północne urwiska Długiego Giewontu.

Idziemy szlakiem wiodącym Doliną Strążyską. W odległości 40 metrów od Siklawicy Strążyskiej, po przekroczeniu pierwszej kładki nad potokiem, musimy zlokalizować dolny wylot Dolinki do Bani. Wypatrujemy łożyska potoku spływającego tu sezonowo z owej dolinki. Opuszczamy szlak i podążamy w górę wzdłuż łożyska potoku lawirując w wśród bujnej roślinności, raz po lewej, raz po prawej stronie, aż dotrzemy do małej błotnistej polanki. Stąd leśną depresja pokrytą drobnym piargiem około 200 metrów w górę na Wielką Rówień. Miejcie na uwadze fakt, iż obecnie ścieżka biegnąca kiedyś wzdłuż potoku jest dziś całkiem zarośnięta. Idącym tam po raz pierwszy zalecam wcześniejszy rekonesans.

Drogi Taternickie na Giewoncie

Wszystkie wymienione poniżej drogi wiodą północnymi urwiskami masywu Giewontu. Szczegółowy ich opis znajdziecie w przewodniku Włodka Cywińskiego. Dla wielu zaskoczeniem może być mnogość dróg poprowadzonych na północnej flance masywu. Fakt ów świadczy bezspornie o wyjątkowej popularności północnej ściany Giewontu wśród taternickiej braci.

Masyw Małego Giewontu nie jest specjalnie atrakcyjny z taternickiego punktu widzenia. Jest tylko kilka godnych uwagi dróg wspinaczkowych.

• Siodłowa Turnia
  • Prawą częścią południowo-zachodniej ściany ( z Głazistego Żlebu ) V; WC 1/42
• Skrajna Giewoncka Baszta
  • Wschodni żleb ( ze Żlebu Kirkora ) III/V; WC 1/52
  • Wschodnie żebro IV-; WC 1/53
• Szara Turnia
  • Wschodnia ściana VI+, A1; WC 1/55

Imponująca północna ściana Wielkiego Giewontu ma około 600 metrów wysokości. Opada ona do Małej Dolinki.

• Giewoncka Przełęcz
  • Żleb Kirkora V; WC 1/34, NSZT 7a
• Giewont, ściana północno-zachodnia
  • Zachodnia depresja II/IV; WC 1/8
  • Zachodni filar IV; WC 1/9
  • Droga Zachorskiego II; WC 1/10
  • Droga Ciaptaka i Znamieckiego IV; WC 1/11
• Giewont, ściana czołowa północnego filara
  • „No Brewka” V-; WC 1/12
  • Depresja Rysuli IV+; WC 1/13
  • Zacięcie Kozy V+, 2xAO; WC 1/14
  • Droga Puci V; WC 1/15
  • „Ostatnie Tango” ( Balkon Danielaka ) VI, 3xA0; WC 1/16
  • Droga Krupskiego V-; WC 1/17
  • Droga Śląska ( „Droga Śląskich Ślusarzy” ) V; WC 1/18, NSZT 7b
  • Droga Pawlikowskiego V; WC 1/19
  • „Kameleon” V+, 2xA0; WC 1/20
• Giewont, północna depresja
  • Droga Konopki V; WC 1/21
  • „Kabarecik Leci” V+/VI, A0; WC 1/22
• Giewont, północna ściana głównego wierzchołka
  • „Grass Opera: ( „W linii spadku śmieci” ) V+/VI-; WC 1/26
  • Droga Krupskiego i Tobolewskiego VI, A0; WC 1/27
  • „Jabłuszko pełne snów” VI; WC 1/28
  • „Dwaj Panowie M.” VI, AO; WC 1/29
  • „2 Mik” VI, 4xA0; WC 1/30
• Szczerba
  • Żleb Szczerby ( północny żleb ) III/V; WC 1/71, NSZT 7c

Północna Flanka Długiego Giewontu. Ściana ma około 600 metrów wysokości.

• Długi Giewont, zachodnia ściana
  • Droga Korosadowicza ( prawa depresja ) I/III; WC 1/75
  • Lewa depresja I/III; WC 1/76
  • Lewa depresja ( przez próg ) IV; WC 1/77
• Długi Giewont, północno-zachodnia ściana
  • Północno-zachodni filar V; WC 1/78
  • Przez Wielkie Zacięcie IV; WC 1/79
  • „Tombe de la neige” ( filar Styrżnikowgo Mnicha ) V, A2; WC 1/80
  • Komin z Dziurami V+, A2; WC 1/81
  • „Filar bez numeru” V; A1
  • Przez Wielką Depresję V; WC 1/82
  • Prostowanie Wielkiej Depresji V/V+, 3xA0; WC 1/83
• Kazalnica Giewoncka
  • Prawą częścią ściana i Wielką Depresją V+, A0; WC 1/84
  • „Bom, cyk, cyk” VI, A3; WC 1/85
  • „Bad Jack” VI, 2xA1, 3xA0; WC 1/86
  • Droga Wolfa V; WC 1/87
  • „Bez ale” V+; WC 1/88
• Długi Giewont, północna ściana
  • Prostowanie Wielkiego Komina V+, A2, A0; WC 1/89
  • Droga Krupskiego VI, A0; WC 1/90
  • „Droga Arka” III+; WC 1/91
  • „Wielki Komin i Okolice” IV; WC 1/92
  • „Najłatwiejszy sposób przejścia ściany” III; WC 1/93
  • Prawe ograniczenie Wąskiego Komina IV+, A1, A0; WC 1/94
  • Prawy Hajdukiewicz III; WC 1/95, NSZT 7d
  • „Wąski Komin Wprost” IV; WC 1/96
  • Droga Momatiuka V; WC 1/97
  • Środkowy filar IV; WC 1/98
• Szczerbinka
  • Komin Szczerbinki V; WC 1/99
• Juhaska Turnia
  • Juhaski Filar IV/V+; WC 1/100
  • „Duszpasterski Komin” IV/V+, A0; WC 1/102
• Juhaska Przehyba
  • Północna depresja Juhaskiej Przechyby VI-; WC 1/101
• Juhaska Kopa
  • Północną ścianą ( z Wyżniej Suchej Przełęczy ) IV; WC 1/103
  • Północną ścianą ( z Doliny Białego ) III; WC 1/104
• Wyżnie Wrótka
  • Północna depresja Wyżnich Wrótek IV; WC 1/105

Zejście

Decyzja o wyborze ścieżki zejściowej w dużej mierze zależy od pory roku oraz miejsca w którym ukończyliśmy wspinaczkę. Ze szczytu Wielkiego Giewontu najprościej zejdziemy znakowanym szlakiem. Jeśli wspinaliśmy się na Długim Giewoncie to wygodniejsze może się okazać zejście Kalackiem Korytem na Polanę Kalatówki bądź Skośnym Żlebem i Doliną Suchą do Doliny Białego.

Schodząc z Giewontu po wspinaczce trzeba mieć na uwadze, że dobroduszni filance śledzili wasze poczynania i czatują gdzieś na ścieżkach zejściowych, aby wlepić wam kwity. Taki urok wspinania na Giewoncie.

Ciekawostki

Giewont uznajemy za najwyższe wzniesienie zlokalizowane w całości na terenie polskich Tatr Zachodnich. Wyżej położona jest jednak Twarda Kopa. Jest ona jednak obiektem o małej wybitności. Analogia do Koziego Wierchu i Cubryńskiej Strażnicy.

W 1852 roku na grani Długiego Giewontu utknął ksiądz Józef Stolarczyk. Pierwszy zakopiański proboszcz i taternik zarazem. Krzyki duchownego usłyszeli juhasi wypasający owce na Hali Kondratowej. Górale pospieszyli z pomocą i wyratowali księżulę z opresji.

Opracował Łukasz Pałczyński
chajrefont@gmail.com